Sınıflar

Marx’ın ve Marksizmin “sınıf”ı kavrayış biçimlerine dair önemli tartışmaları açığa çıkaran Erik Olin Wright’ın Sınıflar adlı bu temel çalışmasında Marksizm içi birçok polemiğin izlerini bulacaksınız.

Sık sık belirtildiği ve yakınıldığı gibi, Marx, kavramın eserlerindeki merkeziliğine rağmen, sınıf kavramını hiçbir zaman sistematik bir biçimde tanımlamamış ve detaylandırmamıştır. Marx’ın metinlerinde teorik sorunlara yetkin cevaplar arayan insanlar, böylesi detaylı bir anlatımın sözünü verdiği tek yerde -Kapital’in 3. cildinin “Sınıflar” başlıklı son bölümü- metnin sadece bir sayfadan sonra kesilmesiyle ebedi bir hüsrana uğrarlar. Bu tamamlanmamış metnin sonuna gelmeden hemen önce Marx, “Cevaplanması gereken ilk soru şu: Bir sınıfı ne oluşturur?” diye yazmıştır. İki kısa paragraftan sonra Engels’in hüzünlü yorumu gelir: “El yazması burada kesiliyor.”

Erik Olin Wright, Marx’ın çalışmalarından süzerek oluşturduğu “sınıf” tartışması ile ilgili sonuçları polemik düzeyi oldukça yüksek ve artık bir klasik haline gelen Sınıflar’da ilk defa 1985 yılında bir araya getirdi ve yoğun tartışmaların odağına oturdu. Marksizm içi önemli uyarılar taşıdığı yorumlarından Marksizm dışı yeni bir solun kuramsal temeli olduğu değerlendirmelerine kadar oldukça geniş bir skala içinde analiz edilen bu metni Türkiye’li okura geç de olsa- sunmanın önemli olduğunu düşünüyoruz.

Daha önce de “Sınıf Analizine Yaklaşımlar” başlıklı çalışmasını yayınladığımız Erik Olin Wright’ın Marksizm içi “verimli” sonuçlar üreten polemiğini şimdi de Sınıflar ile devam ettiriyoruz. Eylül’de ise Sınıflar ile ilgili tartışmalardan oluşan ve Erik Olin Wright’ın özellikle “sınıf”a dair sömürü temelli tanımları ile sömürüyü “kaynakların eşitsiz dağılımı” aracılığıyla analiz eden Weberci sınıf kavrayışına yaklaştığı iddiaları ve bu iddialara verilmiş olan cevaplardan oluşan The Debate on Classes”ı, NotaBene Yayınları olarak ilginize sunacağız.