Roy Bhaskar

Eleştirel realizm felsefesinin kurucusu ve A Realist Theory of Science (Realist Bir Bilim Kuramı), The Possibility of Naturalism (Natüralizmin Olanaklılığı), Scientific Realism and Human Emancipation (Bilimsel Realizm ve İnsanın Özgürleşimi), Dialectic: The Pulse of Freedom (Diyalektik: Özgürlüğün Nabzı), Plato Etc. (Plato vs.), From Science to Emancipation (Bilimden Özgürleşime), Reflections on meta-Reality and Inter- disciplinarity (Meta Gerçeklik Üzerine Düşünceler ve Disiplinlerarasılık) ve Climate Change (İklim Değişimi) gibi övgü toplayan ve etkili pek çok eserin yazarı ve Eleştirel Realizm Merkezi’nin kurucu başkanıdır.

Roy Bhaskar 15 Mayıs 1944’te, teosofist olan Hindistanlı bir baba ile İngiliz bir annenin oğlu olarak Londra’da dünyaya geldi. 1963’te Oxford Balliol Kolejinde Felsefe, Politika ve Ekonomi okudu. 1966’da mezun oldu ve doktorası sırasında ekonomi teorisinin az gelişmiş ülkelerle ilgililiği konusunu ele aldı ve bu araştırma onu sosyal bilim felsefesine ve ardından bilim felsefesine yönlendirdi. Bu dönemde Rom Harré danışmanı oldu. İktisat biliminin küresel zenginlik ve yoksulluk gibi gerçek dünya meseleleri hakkında neredeyse söyleyecek hiçbir şeyi olmadığını düşünen Bhaskar eleştirel realizm olarak bilinen felsefe ekolünün kurulmasına yol açan bir araştırmaya girişti. Bu araştırmalar sonucunda ortaya çıkan A Realist Theory of Science (1975) ve The Possibility of Naturalism (1979) adlı kitapları Bhaskar’ı bilim felsefesindeki en etkili seslerden biri haline getirdi.

Daha sonra bu yaklaşımını Tony Blair’in “yeni realizminin” eleştirisine uyguladı. Bhaskar bunun, gözlemlenebilir fenomenleri ve düşük ücret ve hoş görülemez çalışma koşulları gibi olayları üreten, mülkiyet ve emek sömürüsü gibi altta yatan yapıları ve doğurgan mekanizmaları kavrayamadığını ileri sürdü. Diğer bir deyişle Yeni İşçi Partisi yüzeysel türden bir realizme dayalıydı. Bunları ve çalışmalarının diğer siyasi sonuçlarını, 80’lerin sonunda Tony Benn ve Ralph Miliband ile bağlantılı, Chesterfield Sosyalist konferanslarında Felsefe Çalışma Grubunda sundu. Bu çalışma sonunda Reclaiming Reality (2011) olarak basıldı. Bhaskar siyasi bir devrimciydi. Çalışmalarının amacı felsefi bilgi arayışının toplumsal dönüşüm anlamına geldiğini tesis etmekti, onun için özgürlük mücadelesi ve bilgi arayışı sonuçta aynı şeydi. Bhaskar meslek hayatı boyunca konvansiyonel akademik felsefe çizgisine karşı savaştı. 1944 yılında doğan Bhaskar, Kasım 2014’te aramızdan ayrıldı.